En Yaygın 5 Sakatlanma Türü ve Bunları Önleme Yöntemleri
Her spor yaptığımızda, farklı bir sakatlanma riskine maruz kalmamız kaçınılmazdır. Bu sakatlanmalar ciddi olmak zorunda değildir, hatta çoğu zaman birkaç gün içinde iyileşen türde olurlar. Yazıyı okumaya devam edin ve sporcuların karşılaştığı en yaygın sakatlanma türleri hakkında bilgi edinin.
Her ne kadar spor yapmak her zaman yüksek oranda sakatlanma riski ile yakından ilgili olsa da doğru teknikleri kullanarak bu riskleri önlemek her zaman mümkündür. Ayrıca, hareketsiz yaşam biçiminden kaynaklanacak risklerdense, bu tür sakatlanma riskini almak kesinlikle çok daha iyidir.
Aşağıdaki bölümlerde, en yaygın beş sakatlanma türü ve bunlardan kaçınmak için alabileceğiniz önlemlerden bahsedeceğiz.
En yaygın sakatlanma türleri
Bazı sakatlanmalar diğerine göre daha yaygın görülür ve bunlarla karşılaşma olasılığınız daha fazladır. Bunlar genellikle, sizi spor yapmaktan uzun süre alıkoymayacak küçük çaplı sakatlanmalardır.
Fakat yine de dikkatli olmak çok önemlidir çünkü bu sorunlar gelecekte daha karmaşık ve ciddi hale gelebilir. Bununla beraber, bazı sakatlanmalar daha da ağır olabilir. Bu yüzden, antrenmanlarınızı doğru şekilde planlayarak bu sakatlanmaların her türlüsünden kaçınmanız gerekir.
1. Aşırı yüklenmeden kaynaklı sakatlanma
Bu başınıza gelebilecek en yaygın sakatlanma türüdür. Bu durum, kaslarınıza hazır olmadığı kadar fazla yoğun bir güç yüklediğinizde meydana gelir. Aşırı yüklenmeden kaynaklı sakatlanma yaşadığınızda, kas ağrısına benzer bir ağrı yaşarsınız.
Ayrıca, eğer sakatlanma vücudunuzun boyun gibi belli başlı bölgelerini etkilerse hareket kabiliyetinizi de belli bir oranda yitirebilirsiniz. Bu sakatlanmalar, genellikle kendi kendine birkaç günlük dinlenme ile geçer. Ayrıca ağrıyı hafifletmek için ağrı kesici (analjezik) ilaç da alabilirsiniz.
2. Burkulma
Burkulma, en yaygın görülen sakatlanmalardan biridir. Genellikle koşucularda ya da futbol veya basketbol oyuncularında ayak bileği burkulması çok görülür. Bu sakatlanmalar genellikle ayağınızın yere doğru oturmadığı sert ve hızlı hareketlerde meydana gelir.
Bu da eklem bağ dokularda gerilme ya da yırtılmaya yol açabilir. Burkulmanın bağ dokudaki hasarın şiddetine göre çeşitli dereceleri vardır.
Ayrıca, el bileğinizi de burkmanız mümkündür, fakat bu tip burkulmalar genellikle düşme ya da travmaya bağlı olarak ortaya çıkar. Bu tip burkulmaları tedavi etmek için birkaç haftalığına fiziksel aktiviteye tamamen ara vermeli ve eklemin doğru şekilde iyileşmesi için bölgenin hareketini kısıtlamalısınız.
3. Çıkık
Bu durum, aşırı genişletmeye bağlı olarak bir kemiğin eklemden ayrılması sonucu meydana gelir. Bu tip sakatlanmalar genellikle diz, omuz ya da dirsek bölgelerinde görülür. Çıkık durumları, acil tedavi gerektiren sakatlanmalardır. Bir doktor, kemiği manuel olarak yerine koymalıdır.
Bu belki acılı bir prosedür olabilir fakat eklemin hareketliliğini gelecekte tamamen kaybetmemek için bu gereklidir. Kemik ait olduğu yere yerleştiğinde yine de birkaç hafta hatta birkaç ay boyunca bölgeyi hareket ettirmemeye özen göstermelisiniz. Ağrıyı hafifletmek için ağrı kesici ilaç da alabilirsiniz.
4. Çatlak
Çatlaklar genellikle devam eden bir baskı ya da travmaya bağlı olarak ortaya çıkar. Yaş ağaç kırığı ya da yarıkırık ise, kemik uçlarının ayrılmadığı, bunun yerine kemiğin yüzeyinde çatlaklar ya da erozyonlar oluştuğu bir durumdur.
Bu sakatlanmaların tedavisi genellikle çatlağı türüne ve şiddetine bağlı olarak değişmektedir. Kemiğin tamamen ayrıştığı çatlaklar ise, muhtemelen ortopedik bir cerrahın tedavisini gerektirecektir.
5. Kas yırtılması
Kas liflerinin yırtılması (ya da kısaca kas yırtılması), kasa çok yoğun bir güç yüklenmesi sonucunda gerçekleşir. Hareketsiz yaşayan insanlarda minimal ya da orta dereceli güç yüklenmesi de kas yırtılmasına sebep olabilir.
Kas yırtılmasının temel özellikleri bölgesel ağrı ya da kasılma becerisinde azalmadır. Kas yırtılmaları, birkaç gün sonra ilgili bölgede morarmaya sebep olabilir. Kas yırtılmasının oluştuğu yere ve kaç tane lifi etkilediğine bağlı olarak dinlenme süresi değişiklik gösterebilir.
Bu yaygın görülen sakatlanma türleri nasıl önlenebilir?
Sakatlanmaları önlemek, spor hekimliğinin önemli bir bölümüdür, bu yüzden biz de onları önlemek için belli konular üzerinde durmayacağız. Aksine, spor yaparken her zaman göz önünde bulundurmamız gereken faydalı alışkanlıklardan bahsedeceğiz:
- Herhangi bir fiziksel aktivite yapmadan önce kas ve eklemlerinizi doğru şekilde esnetmeniz çok önemlidir.
- Antrenman yaptıktan sonra vücudunuzun yeterince dinlenmesini sağlamanız gerekir. Bunun için de dengeli bir diyet uygulamanın yanı sıra yeterli derecede gece uykusu almanız çok önemlidir.
- Spor yaparken vücudunuzun sınırlarını çok sık zorlamak gibi gereksiz riskler almaktan kaçınmanız en iyisi olacaktır.
- Vücudunuzun çok yorgun olduğunu anlamayı ve duracağınız zamanı doğru seçmeyi öğrenmelisiniz. Bu sayede, gelecekte oluşabilecek hasarları önlemiş olursunuz.
Son olarak, yaptığınız spora özel sakatlanma türleri ve bunları önlemenin en iyi yolları hakkında daha fazla bilgi edinmenizi öneririz. Bu sayede, bir koşucu iseniz doğru yere basma teknikleri ya da bir halterci iseniz ağırlık kaldırma teknikleri gibi önemli teknik bilgileri de öğrenme şansı bulabilirsiniz.
- Hootman JM, Dick R, Agel J. Epidemiology of collegiate injuries for 15 sports: summary and recommendations for injury prevention initiatives. J Athl Train [Internet]. 2007 [cited 2019 Jun 8];42(2):311–9. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17710181
- Browne GJ, Barnett PL. Common sports-related musculoskeletal injuries presenting to the emergency department. J Paediatr Child Health [Internet]. 2016 Feb [cited 2019 Jun 8];52(2):231–6. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27062629
- Saragiotto BT, Di Pierro C, Lopes AD. Risk factors and injury prevention in elite athletes: a descriptive study of the opinions of physical therapists, doctors and trainers. Brazilian J Phys Ther [Internet]. 2014 [cited 2019 Jun 8];18(2):137–43. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24845023
- Wojtys EM. Sports Injury Prevention. Sports Health [Internet]. 2017 [cited 2019 Jun 8];9(2):106–7. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28225690
Timpka T. Jacobsson; J. Bickenbach; J. Finch CF; Ekberg J. Nordenfelt L. What is a Sports Injury? Sport Med [Internet]. 2014 Apr 28 [cited 2019 Jun 8];44(4):423–8. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24469737
This text is provided for informational purposes only and does not replace consultation with a professional. If in doubt, consult your specialist.