Şişmiş Bacaklar: Ana Nedenleri ve Tedavisi

Ödemden dolayı bacakların şişmesi, sporcu veya değil fark etmeksizin genel popülasyonun sıkça yaşadığı bir problemdir. Ödemin kendisi sıkça rastlanan bir sıkıntı olsa bile, genellikle ödem, kötü beslenme alışkanlıklarıyla ve fiziksel hareketin azlığıyla bağdaştırılır.

Bazı durumlarda, bacaklarımızda, özellikle ayak bilekleri ve diz bölgesinde ödeme rastlayabiliriz. Bu yazımızda, şişmiş bacaklara neden daha fazla önem göstermeniz gerektiğine birlikte bakacağız. Aynı zamanda bunun nedenlerini ve olası tedavilerini de öğreneceğiz.

Ödemin fizyolojisi

Bacaklar sıvı toplanmasının nedenlerini anlayabilmemiz için, öncelikle bu birikmenin nasıl oluştuğunu anlamamız gerekir. Kalp, damar ağacına sürekli kan pompalayan bir pompa gibidir. Kan da tüm vücudu dolaşarak, vücuda gerekli olan oksijeni ve besinleri taşır.

Kan, kalpten ana arterlere geçerken ancak ana arterlerin kalın çeperlerinin kaldırabileceği yüksek bir basınca sahip olur. Ancak kan kılcal damarlardan geçip toplardamarlara ulaştığında, güçsüz kasılmalar yapabilen kan damarlarına ulaşmış olur. Bu yetmezmiş gibi bir de kanı yer çekimine karşı gelerek (beyin hariç) tekrardan kalbe taşımaları gerekir.

Eğer kalbin ya da kılcal damarlarının yetersizliğinden dolayı vücutta dolaşan çok fazla sıvı varsa, bu sıvı damarlarda birikmeye başlar. Bu su birikimi kan damarlarında olduğunda, vücut, kalp ve damarlara çok fazla yük binmesin diye bu sıvının bir kısmını vücut dokusuna aktarır. Bahsettiğimiz bu olay bacaklarda olduğunda, bacaklar sıvı toplanmasından dolayı şişerler. Bu olaya ödem denir.

Bacakların Şişmesinin Nedenleri

Artık sıvının bacaklarda nasıl biriktiğini anladığımıza göre, buna neden olabilecek sebepleri listeleyebiliriz:

• Kalp ve damar sistemlerindeki bir sıkıntı ödeme neden olabilir. Bu durumda oluşan ödem, yerçekiminin etkisinden dolayı sıvı aşağılarda daha çok biriktiğinden, vücudun alt kısmında daha belirgin bir şekilde gözlemlenebilir. Kalbin sağ kısmında ortaya çıkabilecek bir yetmezlik, kanın toplardamarlarda birikmesine neden olur ve bu da beraberinde vücudun bu kanı vücut dokusuna transfer etmesini gerektirir.

• Toplardamar yetmezliği (tromboz) veya lenf sistemi yetmezliği de bacaklarda ödem oluşmasına neden olabilir. Bunun nedeni, lenf sisteminin, vücut dokusunda birikmiş olan bu sıvıyı toplayıp tekrar kan dolaşımına katmakla görevli olan sistem olmasıdır. Varisli damarlar, kötü sıvı dolaşımının bir işaretidir ve birikmiş sıvının vücut dokusuna karışıp bacakları şişireceğinin de göstergesi sayılır.
• Kanda eser miktarda protein olduğunda, vücut bunu kan dolaşımında çok fazla sıvı var diye algılar ve sıvının bir kısmını vücut dokusuna defeder. Bu nedenle protein kaybına neden olan hastalıklar aynı zamanda ödeme de neden olabilir. Nefrotik sendrom gibi karaciğer ve böbrek rahatsızlıklarında bu duruma rastlanabilir.
• Böbreğin vücuttaki sıvıyı yeterince iyi filtreleyememesine böbrek yetmezliği denir. Bu da vücutta ödeme rastlanmasına neden olabilir.
• Patolojik olmayan diğer nedenler, en basit haliyle kötü alışkanlıklar olabilir. Oturarak çok fazla zaman geçirmek, besin düzeninizde çok fazla tuz olması veya işlenmiş gıdaları bol bol tüketmek ödemin olası nedenlerinden olabilirler.

Bu listede verdiğimiz sebeplerin büyük bir kısmının patolojik olduğunu da unutmamak gerekir. Bu da bu durumların yaşlı insanlarda, organ veya sistem yetmezliğinden dolayı, daha sık görüldüğü anlamına gelir. Gençlerde ise ödem genellikle kötü alışkanlıklardan dolayı oluşur ve çözülmesi çok daha basittir.

Şişmiş bacakların tedavisi

Tedavi, birikmiş olan sıvıyı kaybetmeye yönelik olacaktır. Bu şekilde, bacak dokusunda birikmiş olan sıvı tekrardan kan dolaşımına karışacaktır. Hadi bu problemle baş edebilmek için birkaç yöntem paylaşalım:

• Fiziksel egzersiz yapmak inanılmaz önemlidir. Bunun nedeni bedenimizin sıvıyı, bazı makro besinlerin metabolizmasında ve zorlayıcı aktiviteler yaparken vücudu soğutmakta kullanmasıdır.

• Eğer kalp ve damar hastalığınız varsa, günlük tuz alımınızı minimuma indirmeniz zaruridir. Tuz, kan basıncını arttırır ve ozmosla birlikte suyu çeker. Bunun sonucu olarak vücutta sıvı toplanması gerçekleşir.
• Dengeli bir diyet takip etmek ve doğal gıdalarla beslenmek gerekir. Tuz oranı yüksek işlenmiş gıdalardan sonuna kadar sakınılmalıdır.
• Bol bol su için. Bu sayede böbreklerimizdeki sıvı filtrelenmesine yardımcı olabiliriz.
• Hala şişliği indiremediyseniz ve böbrekleriniz de gayet iyi bir durumdaysa, doktorunuza idrar söktürücü özelliğe sahip bir diyet eklentisi sorabilirsiniz. Zemberek otu bunun çok iyi bir örneği.

Eğer bunların hiçbiri derdinize çare olmadıysa ve altta yatan patolojik bir sıkıntı varsa daha derine bakmamız gerekir. Böyle bir durumda furosemid gibi idrar söktürücü ilaçlara -tabi ki uzman bir doktorun gözetiminde ve tavsiyesiyle- başvurulabilir.