D Vitamininin Önemi
Yakın zamana kadar D vitamininin tek işlevinin, vücuttaki kalsiyum emilimine yardımcı olmak ve kan seviyelerinin düzenlenmesi kolaylaştırmak olduğu düşünülüyordu. Ancak D vitamini gerçekte, bundan çok daha fazlasına yarar.
D vitamini sporcuların performansını korumak ve arttırmak için en önemli vitaminlerden biridir. Aynı zamanda kasların iyileşmesinde ve sakatlanmaların önlenmesinde de çok önemli bir rol oynar. Vücudunuz, ihtiyaç duyduğu günlük D vitamini miktarının % 80’ini doğal olarak güneş ışınlarından elde eder. Geri kalan %20’yi de günlük beslenmenizde yer alması gereken bazı yiyeceklerden alır.
D Vitamini ve İskelet Sistemi
D vitamininin (kalsiferol) vücutttaki ana görevlerinden biri de iskelet sisteminin ideal yoğunlukta olmasını sağlamaktır. Ayrıca çocuklarda raşitizm ve yetişkinlerde osteomalazi gibi hastalıkların önlenmesine yardımcı olur.
Gerçekten de, D vitamini eksikliği, kemiklerde kırık ve çatlak riskinin büyük ölçüde artmasına neden olur. Bu nedenle, profesyonel sporcular daima D vitamini seviyelerini yakından takip ederek sıkı gözetim altında tutar. Aksi takdirde, kemik ve eklemlere çok fazla baskı yapan, belirli sporları yapmaları mümkün olmaz.
Kaslar, Güç ve Testosteron
Kemikler vücudunuzun D vitaminine ihtiyaç duyan tek kısmı değildir. Kaslar da büyümesi ve düzgün çalışması için D vitaminine gereksinim duyar. Dahası, D vitaminin optimal düzeyde olmasının testosteron üretimi üzerinde olumlu etkileri vardır. Ayrıca bu hormon, vücut dokusunun büyüklüğü ve gücü üzerinde doğrudan etkilidir.
D vitamini eksikliğinde, vücut yağında önemli ve kontrol edilemez düzeyde bir artış meydana gelir. Bu nedenle, kaslarını büyütmek, biçimlendirmek ve tonlamak için spor salonuna gidenler D vitamini seviyelerini düzeltmedikçe olumlu sonuçları göremezler.
D Vitamininin Çeşitli Faydaları
Sporcular için, D vitamini halsizlik ve kronik yorgunluk ile savaşan önemli bir faktördür. Aynı şekilde, kanda yeterli seviyede D vitamini bulunması, yoğun fiziksel eforun ardından kasların iyileşmesini ve yenilenmesini kolaylaştırır. Halen sürdürülmekte olan çalışmaların bir kısmı, bu vitaminin tip 2 diyabet ve aşırı kilolu olma riskini azaltmadaki olumlu etkisini değerlendirmektedir.
Bu alanda yapılan başka çalışmalar da, düşük D vitamini seviyesinin Alzheimer hastalığına neden olduğu gibi demans ile bağlantılı olup olmadığını inceliyor. Diğer yandan, araştırmacılar D vitamininin göğüs, yumurtalık ve prostat kanseri gibi kronik hastalıkları önleme yeteneğini zaten kanıtlamışlardır.
D Vitamini Dengesizliğinden Kaynaklanan Riskler
Yağda çözünen bu vitamin seviyesinin düşük olmasıyla ilgili uzun bir sorun listesi vardır. Bu liste, kalp hastalığı, bağışıklık sisteminin zayıflaması, osteoporoz, sedef hastalığı, romatoid artrit, tüberküloz ve bilişsel işlevlerde azalmayı içermektedir. Öte yandan, D vitamini eksikliği, depresyon ve mevsimsel duygusal bozukluklara da neden olabilir. Ayrıca bu vitamin beyinde “mutluluk hormonu” adı verilen serotonin ile aynı etkiye sahip olabilir.
Ancak, tam tersi de tehlikeli olabilir. Aşırı D vitamini ciğerlerde, tendonlarda ve kalbin yumuşak dokusunda tortu birikimine neden olabilir. Bu vitamini aşırı almanın diğer riskleri de, böbrek taşlarının oluşma olasılığı ve böbreklere verdiği geri dönüşü olmayan hasarlardır. Ayrıca, hiperkalsemi (kanda aşırı kalsiyum) gelişebilir, bu da karışıklığa, oryantasyon bozukluğuna ve aritmiye yol açabilir.
Güneşte çok fazla kalarak D vitamini toksisitesi geliştiremezsiniz. Bu durum, vitamin takviyelerini kötü kullanmayla ortaya çıkar. Bunun ilk belirtileri, bulantı, kusma ve kabızlığı içerebilir. Diğer belirtiler ise; iştahsızlık, halsizlik, hissizlik ve ani kilo kaybıdır.
D Vitamini Kaynakları
D vitamini bakımından zengin olan az sayıda yiyecek vardır. Bunlar, somon ve ton balığı gibi balıkların yanı sıra yumurta, mantar ve dana karaciğeridir. Kahvaltı gevrekleri, süt ürünleri ve soya içecekleri gibi bazı takviye yiyeceklerde de bulunur.
Güneş altında açık hava sporları yapanlar, muhtemelen daha fazla D vitamini alırlar. Ancak, UV ışınlarının etkisine maruz kalındığında, iyi bir koruyucu kullanılmalı ve doğru hidrasyonu sürdürme gibi gerekli önlemler alınmalıdır.