Pankreatik Yetmezlik: Hastalar Nasıl Beslenmeli?

Pankreas önemli bir salgı bezidir ve doğru çalışmaması durumunda diyabetin ötesine geçen sorunlar görülebilir. Bunların neler olduğunu biliyor musunuz? 

Pankreatik yetmezlik, pankreatik fonksiyonların günden güne kaybolmasına verilen addır. Akut pankreatit, geçici enflamasyona işaret eden bir diğer durumdur. Peki, bu sorunlardan biri sizde varsa beslenme programınızı nasıl yapılandırmalısınız?

Pankreas

Pankreas, iki temel fonksiyonu olan bir salgı bezidir: Endokrin ve eksokrin. Endokrin fonksiyonu, insülin, glukagon, somatostatin, gastrin ve pankreatik polipeptid gibi hormonları üretmekten sorumludur.

Öte yandan eksokrin fonksiyonu ise amilaz, lipaz ve tripsinojen gibi pankreatik enzimleri salgılamaktan sorumludur.

Pankreatik salgının önemi

Karaciğer gibi, pankreatik salgı da tüm makro-besinlerin metabolizma için kullanılmasında önemli bir rol oynar. Vücut, yağı sindirmek için safra asidine ve pankretik salgıya muhtaçtır. Tüm besinler arasında, pankreatik yetmezlik veya hepatik sorunlar en çok yağı etkilerler.

Proteinlere gelince, vücut, onları özümsemek için gastrik sulardaki pepsin gibi başka mekanizmalara ihtiyaç duyar.

Pankreas işlevsiz hale gelse bile, başka mekanizmaların varlığı sayesinde proteinler sindirilmeye devam eder. Benzer şekilde vücut, karbonhidratları sindirmek için de ek mekanizmaları kullanabilir.

Akut pankreatit

İspanya’da yakın zamanda akut pankreatit vakasına rastlanmamıştır. Ancak bu sorun ABD’de hastaneye kaldırılma sebepleri arasında 3. sıradadır.

Ölüme yol açan ama kanserli olmayan hastalıklar arasında ise 5. sırada gelir. Akut pankreatit hafif şiddette olabilir ya da durum çoklu organ yetmezliğine gidebilir.

Kronik pankreatit

Kronik pankreatit durumunda, pankreatik atrofiye ve fibrozise yol açan geri dönülmez enflamatuvar hasar mevcuttur ki bu da pankreatik yetmezliğe neden olur.

Endokrin fonksiyonun bozulması sonucu diyabet sahneye çıkar. Ayrıca ekzokrin fonksiyonunun bozulması nedeniyle ishal oluşur. Bunun sebebi yağların özümsenememesidir. Bu durum steotere (yağlı dışkı) olarak bilinir.

Sebepleri

Pankreatit, toksik-metabolik, idyopatik, genetik sorunlardan veya oto-immün ile ilgili problemlerden kaynaklanabilir.

Alkol veya sigara kullanımı da pankreatik sorunlara yol açabilir. Kistik fibrozis, genetik kaynaklı sorunlardan biri olarak örnek verilebilir. Sjögren sendromu ise oto-immün kaynaklı sorunlardan biridir.

Pankreatik yetmezlik için uygun bir diyet

Pankreatik yetmezlik diyetlerinde temel amaç belli bir beslenme seviyesini korumak veya halihazırda vücudun ihtiyaç duyduğu besinlerde eksiklik varsa, yetersiz beslenmeyi tersine çevirmektir. Yetersiz beslenme ve hiperfaji hastalarda yaygın olarak görülen durumlardır. Her ikisi de kas kütlesinin kaybına katkı sağlar.

Hiperfaji ve yetersiz beslenme semptomları görülen hastalar, kilo kaybını tersine çevirme girişiminde bulunmak için, yağ açısından zengin yiyeceklerle aşırı miktarda kalori tüketirler. Daha fazla yağ tüketmenin bir sonucu olarak, ishal olurlar ve vücutları, ihtiyaçları olan besinleri ve vitaminleri almaz.

Bu beslenme programlarında bir diğer amaç, diyabetin ilerlemesini önlemek için kan şekerini kontrol altında tutmaktır. Diyabet nedeniyle insülin terapisine ihtiyaç duyulabilir. Bunu önlemek için hastalar glisemik miktarı düşük bir diyet uygulayabilirler.

Pankreatik yetmezlik nedeniyle yapılan diyetlerde üçüncü amaç vücudun yiyecekleri düzgün bir şekilde özümsediğinden emin olmaktır. Vücutlarının mikro ve makro-besinleri nasıl özümsediğinin belirlenmesi ve ishal için bağırsak hareketlerinin gözlenmesi amacıyla hastalar, bir dizi testten geçerler.

Özümseme seviyesini en iyi noktada tutmak için beslenme programı, her hastanın ihtiyacına göre özel olarak düzenlenir.

Uygun miktarda protein ve karbonhidrat alımı sağlayan sağlıklı bir yemek planı formüle etmesi için bir beslenme uzmanı da bu beslenme programı hazırlığının bir parçası olmalıdır.

Son olarak, diğerleri kadar önemli olan bir başka nokta da, doğru beslenme programında, pankreatik hastalıktan kaynaklanabilecek olası eksikliklerin göz önünde bulundurulması gerektiğidir. İlerleyen günlerde herhangi bir komplikasyon oluşmasını önlemek için testlerde yağda çözünen vitamin ve mineral seviyeleri kontrol edilmelidir.

Pankreatik yetmezlik: Yemek planı

Pankreatik yetmezlik hastaları için temel tavsiye, uygun miktarda makro-besin içeren sağlıklı ve dengeli bir diyet uygulamalarıdır. Ayrıca hastalar sindirim sorunlarının önüne geçmek için diyetlerini gün boyunca daha küçük miktarda yemekler yiyecek şekilde parça parça bölmelidirler.

En önemlisi de hastalar tükettikleri yağın türünü ve miktarını kontrol etmek zorundadırlar. Bitkisel yağlar ve orta zincir trigliseritler (MCTs) en fazla tavsiye edilen kaynaklardır.

Hastalar ayrıca yemek planlarına uygun olacak şekilde yazıldığı sürece, yağları sindirmelerine yardımcı olması için pankreatik enzim ilaçlarını da kullanabilirler.

Bir hastanın tüketmesi gereken karbonhidrat miktarı onun pankreasının endokrin fonksiyonun bağlıdır. Ayrıca porsiyonlar ve yemeklerin sayısı da hastanın diyabeti olup olmamasına bağlı olarak değişecektir. Başka hiçbir organ etkilenmediği sürece, protein tüketimiyle ilgili tavsiyeler uluslararası normlardadır.

Son olarak hastalar yağda çözünebilen vitaminler olan A, D, E ve K vitaminleri için takviyeye ihtiyaç duyabilirler.