Glutensiz Bir Diyet Nasıl Geliştirilir?
Glutensiz bir diyetin geliştirilmesindeki başarı dikkatli olmaktan geçer. Bu kontrendike maddeler olmadan sağlıklı bir diyet sürdürmekle ilgilidir. Bu çölyak hastalığı, buğday alerjisi veya çölyak dışı glutene duyarlılığı olan kişiler için geçerlidir. Bazı insanlar da kilo vermek için glutensiz bir diyet uygular.
Gluten, kahvaltı ya da akşam yemeğinde tükettiğimiz yiyeceklerin çoğunda bulunan bir proteindir. Buğday, arpa, yulaf, çavdar veya kavuzlu buğday belirli miktarlarda gluten içerir. Ayrıca nişasta, makarna, ekmek veya un içinde de bulabiliriz. Bazı ilaçlar, takviyeler ve vitaminler de gluten içerir.
Çölyak Hastalığı
Çölyak hastalığının tedavisi yoktur, ancak kontrol altına alınabilir. Dünya nüfusunun %1’ini etkiler ve bu insanlar gluten tükettiklerinde ince bağırsakları hasar görür ve bağışıklık sistemleri etkilenir.
Bu, ağrı, karın ağrısı, ishal, depresyon veya sinirlenme şeklinde kendini gösterir. Bu genetik bir rahatsızlıktır ve kan testleriyle veya ince bağırsak dokusunun biyopsisiyle tespit edilebilir.
Bu rahatsızlıktan muzdarip insanlar gluten tükettiklerinde bağırsak mukozası bozulur ve inflamasyon oluşturur. Sonuç olarak, temel besin maddelerinin emilimi ciddi bir beslenme eksikliği riski ile azalır.
Çölyak hastalığı için tek tedavi glutensiz bir diyettir. Bunu yapmamak, otoimmün bozukluklar veya demir eksikliği anemisi gibi komplikasyonlar yaşama riskini artırır. Ayrıca kemik yoğunluğunu azaltır ve folat ve B12 vitamini eksikliğine neden olur.
Eş zamanlı olarak, genellikle istenmeyen kilo kaybı oluşur. Bir kişi uygun tedaviyi takip etmiyorsa, bağırsakta veya kolonda çeşitli kanser türleri görülebilir.
Çölyak Olmayan Glutene Duyarlılık ve Buğday Alerjisi
Glutensiz bir diyet, çölyak olmayan glüten duyarlılığı ve buğday alerjisi için de bir çözümdür. Sağlık sonuçları olumsuz olsa da, insanların kilo vermek için sıklıkla başvurduğu bir yöntemdir.
Gluten Hassasiyeti
Çocuklarda gluten proteinine toleranssızlık, şişme, gaz, mide ağrısı, ishal veya bulantı şeklinde ortaya çıkar. Ayrıca kiloda ve büyümede düzensizliklere neden olur.
Yetişkinlerde, etkiler daha az invazivdir: hafif ishal, anemi, kilo kaybı ve kabızlık. Yorgunluk veya duygusal sıkıntı, ıstırap, sinirlilik, cesaret kırılması veya depresyon hislere neden olabilir. Diğer belirtiler morarma, burun kanaması, saç dökülmesi, adet kanaması olmaması, kramp veya ağızda ülserdir.
Glutensiz Yiyecekler
Glutensiz bir diyete başlatmak için önce çölyak hastalığına sahip olup olmadığınızdan emin olmalısınız. Bu bir bağırsak biyopsisi ile analiz edilir. Sonuçlar pozitifse, bu proteinin küçük bir kısmı bağırsak villik lezyonlarına neden olacağından, yaşamınız boyunca glutensiz bir diyet uygulamanız gerekir.
Bu durumla yaşamayı öğrenmek ve hangi yiyeceklerin gluten içermediğini bilmek önemlidir. Market sepetinizde dana eti veya kuzu eti, tavuk, balık, kabuklu deniz ürünleri ve yumurta bulunmalı. Ayrıca taze, dondurulmuş ve paketlenmiş meyve ve sebzeler satın almanız gerekecektir.
Diğer alternatifler arasında, glutene sahip maddelerden kaçınmak için süt ürünleri, dondurma ve sorbeler ve dondurulmuş waffle’ler haftalık menünüzün bir parçası olmalıdır.
Baharat alırken, etiketleri okumanız ve nasıl seçeceğinizi bilmeniz önerilir. Markette onları rafine ve iyi paketlenmiş olarak bulabilirsiniz fakat bu onların gluten içermediği anlamına gelmez. Öğütülmüş veya kurutulmuş baharatlar da satın alabilirsiniz. Önemli olan nokta, paketin üstünde “glutensiz” yazmasıdır.
Öte yandan, pateler, sosisler, eritilmiş, rendelenmiş veya dilimlenmiş peynirlerden, konserve et veya balıktan kaçınmak gerekir; özellikle de soslu iseler. Aynısı çikolata, kakao, soslar, hazır kahveler, kavrulmuş veya kızartılmış fındık, şekerler, dondurma ve tatlılar için de geçerlidir. Bu yiyeceklerin tümü, çölyak için bir risk oluşturur.
Glutensiz Bir Diyet İçin İyi Seçenekler
Mısır ekmeği, jöle, patlamış mısır, kurabiye, pirinç patlağı, kuru yemişler mükemmel seçeneklerdir. Diğer eşit derecede ideal ürünler pirinç kreması, mısır ezmesi, pirinç gevreği, esmer veya beyaz pirinç ve bazı mısır cipsleridir.
Dahil edebileceğiniz diğer yiyecekler; reçeller, bal, mısır veya patates nişastası, fıstık ezmesi, şerbetler ve esmer, beyaz veya pudra şekeridir. Ek olarak, baharatlar ve otlar, biber, soslar, tuz, turşu, hardal, saf sirke ve pek çok salata sosu beslenme programınızda bulunmalıdır.
Uzmanlar, glutensiz diyet bazlı bir tedavinin başarısı için altı ay ila iki yıl arasında bir süre veriyorlar. Her şey hastanın durumuna ve sonuçların ilerlemesi ile ilgili periyodik izlemeye bağlı olacaktır.
- Asociación Celíaca de Cataluña. Tabla orientativa de alimentos con y sin gluten. Extraído de: https://www.celiacscatalunya.org/pdfs/apto_no_apto.pdf
- Sociedad Española de Cardiología. Dieta para la intolerancia al gluten. Extraído de: https://fundaciondelcorazon.com/images/stories/file/dieta_intolerancia_gluten_celiacos.pdf
- Gluten Intolerance Group. 2017. Deficiencias Nutricionales y la Dieta sin Gluten. Extraído de: https://gluten.org/wp-content/uploads/2015/06/EDU_NtrntDfcncs_Spanish.pdf
This text is provided for informational purposes only and does not replace consultation with a professional. If in doubt, consult your specialist.