Engelli İnsanlar için Sporun Yasal Yönleri

Engelli insanlar için düzenlenen sporlar giderek gelişiyor ve böylece Paralimpik Oyunlar gibi büyük etkinlikler giderek daha fazla sporcu, ülke ve seyirci çekiyor. Ayrıca, Dünya’da engelli insanların sayısı da son yıllarda giderek artıyor.

Dünya Verileri

Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) verilerine göre, engelli insanların sayısı 1970’lerde Dünya nüfusunun %10’unu temsil ediyordu. 2010 yılına kadar, bu rakam çoktan %15’e ulaşmış ve fiziksel veya bilişsel yetersizliğe neden olan hastalıklarda artış görülmüştür.

Bu uyarlanmış spor yöntemlerinin gerekli bir şekilde gelişmesi yasal alanda engelli insanlar tarafından spor yapılması için daha şeffaf ve özel bir düzenleme geliştirilmesi gibi yeni zorlukları da beraberinde getirmiştir.

Bunları göz önünde bulundurarak, şuanda engelli insanlar için uyarlanmış sporların bazı temel yasal yönlerini inceleyeceğiz. İlk olarak, spor ve hukuk alanında benimsenen sakatlık veya engelli kavramını analiz edeceğiz.

Engellilik Kavramı ve Toplum Algısı

En yaygın şekilde kabul gören engelli veya özürlü tanımlarından biri Birleşmiş Milletler tarafından belirlenmiştir.

“Engelliler arasında, çeşitli engellerle etkileşim halinde, topluma tam ve etkili katılımlarını başkalarıyla eşit olarak engelleyebilecekleri uzun vadeli fiziksel, zihinsel veya duyusal engelleri olanlar bulunmaktadır.”

Bu tanım, sakatlık sorununu konjenital/ kalıtsal bir hastalık veya duruma atıfta bulunmadığı için tartışmalı olarak kalan bir bakış açısını da içerir.

BM anlayışına göre bu kavram, toplumun ‘normal’, ‘yararlı’ veya ‘sağlıklı‘ olarak kabul edilen kişilerden farklı özelliklere sahip kişilere bakışından kaynaklanmaktadır.

Bu nedenle, Birleşmiş Milletler’in tasarrufu, kamu politikalarında ve özel sektörde devletten ve toplum olarak çalışma ihtiyacını güçlendirme yönündedir. Buradaki amaç, çeşitlilik bilincini aşılamak ve engellilerin çalışma alanlarında, siyasal, spor ile ilgili, hukuksal ve toplumsal alanlarla bütünleştirilmelerini teşvik etmektir.

Engelli İnsanların Bütünleştirilmesi için Spor

Spor, bir kez daha, engellilerin toplumumuzun yapısına ve dinamiklerine dahil edilmesi adına vazgeçilmez bir bütünleyici araç olarak görülmektedir. Bireyin rehabilitasyonu üzerinde olumlu etkiye sahip olmasının yanı sıra, spor yapılması tecrit, önyargı ve eşitsizlikle mücadele eder.

Engelliler için sporun teşvik edilmesi sosyal ve işgücü bütünleşmesi konusunda kamu politikalarının temel taşlarından biri olmalıdır. Sonuç olarak, engelliler için fiziksel spor faaliyetlerine katılan kamusal ve özel kurumlarda düzenlemeler yapmak gerekmektedir.

Aslında uyarlanmış sporun teşviki ve düzenlenmesi ile ilgili yasal konulardaki büyük zorluk devleti yansıtmayı amaçlayan çeşitli kurumların ve bölgesel yasal düzenlemelerin tüm eylemlerini  ve girişimlerini genel bir hedefe doğru bir araya getirmek, koordine etmek ve güçlendirmek için daha etkili mekanizmalar oluşturmaktır.

Terfi ve düzenleme faaliyetlerine ek olarak, engelli vatandaşların haklarını güvence altına almak için teftiş ve kontrol mekanizmalarının oluşturulması da şarttır. Politikaların ilgili makamlar ve kuruluşlar tarafından zamanında ve uygun biçimde yürütülmesini sağlamak için sosyal dışlanma ile de mücadele etmek gerekir.

İspanya’da Engelli Hakları

1975 yılında engellilerin hakları ilk olarak “Engellilerin Hakları Beyannamesi” ile tanınmıştır. Bu çok önemli bir ilk dönüm noktasıydı.

İki yıl sonra, 1978’de İspanya kamu yetkililerinin fiziksel, duygusal ve zihinsel engellerin önlenmesi, rehabilitasyonu, tedavisi ve bütünleştirilmesi için politikalar uygulama yetkisini belirleyen Ulusal Engellilik Önleme Planının gelişini kutladı.

Bu plan engelliler üzerine İspanya ana yasama kanunu olan “Engelli İnsanların Sosyal Bütünleştirilmesi Kanunu” (13/1982), ( LISMI) engelli bakımı konusunda öncesi ve sonrası adına ilham verdi.

LISMI’nın verdiği katkılar arasında spor egzersizleri, kültürel etkinlikler ve eğlendirici etkinlikler vb. yoluyla bütünleşmeyi teşvik etme ve sağlanan hizmetler bulunuyor.

Aynı şekilde, WHO’nun 2011’deki açıklamasına göre, özellikle kamusal alanlara erişilebilirliği en iyi hale getirmek için yasal ve sosyal eylemleri vurgulamak önemlidir. Bu bağlamda, İspanya Fiziksel Engelliler Federasyonunun faaliyetlerinin öneminin altını çiziyoruz.

Son olarak, güvenceli erişimin engelli insanların toplumla bütünleşmesini ve istihdam, sağlık, eğitim ve boş zamanları olan dengeli bir yaşamdan zevk almaları için kilit unsurlardan biri olduğu unutulmamalıdır.