Egzersiz ve Yorgunluk: Merkezi ve Periferik Yorgunluk

Egzersizde kullanılan terimlere göre, yorgunluk, kişinin istediği fiziksel performansı devam ettirebilmesine engel olan vücut durumudur. Bu yorgunluğun nedeni hem dahili hem harici olabilir.

Egzersizi kaynak alırsak, merkezi ve periferik yorgunluk, vücudunuzun yeni bir antrenmanı veya hareketi denerken hissettiği acılar bütünüdür. Kas ağrısı, bitkinlik ve enerjisizlik yorgunluğun sinyalleri olabilir.

Egzersiz: Merkezi ve periferik yorgunluk

Egzersizden sonraki yorgunluk söz konusu olduğunda, yorgunluğu iki ana tipe ayırmamız gerekir:

• Merkezi Yorgunluk veya zihinsel yorgunluk: Merkezi sinir sisteminizi etkileyen yorgunluktur.
• Periferik (Çevresel) Yorgunluk veya fiziksel yorgunluk: Kaslarınızı etkileyen yorgunluktur.

Bu iki sistem arasındaki farkı bilmek ve egzersizlerini bu ikisine göre planlayabilmek, egzersizlerinizi çok daha verimli hale getirir. Aşağıda, bilmeniz gereken önemli noktalara bakalım:

Merkezi Yorgunluk

Merkezi yorgunluk, sağlığınızda çok kilit bir yol oynar; hatta periferik yorgunluğa göre çok daha önemlidir. Onu bu kadar önemli kılan şey nedir diye sorarsanız cevap çok basit; merkezi yorgunluk hem zihinsel hem fiziksel olarak sizi etkiler.

Gündelik olaylar örneğin, kişisel sıkıntılar, çalışma stresi, yoğun yaşam biçimi veya yaklaşan sınavlar merkezi yorgunluğu tetikleyen durumlardır. Ama bizim sormak istediğim soru aslında şu; “Bu stresli durumlara nasıl karşı koymalısınız?”. Yorgun hissettiğinizde dinlenmeli misiniz? Kesinlikle hayır.

Yukarıda bahsettiğimiz gibi, merkezi yorgunluk çoğunlukla sizin merkezi sinir sisteminizle(MSS) bağlantılıdır. MSS’in en belirgin karakteristik özelliklerinden biri de, her zaman ideal bir vücut durumu yakalayabilmek için duruma uygun hareket edip enerji tasarrufu etmeye çalışmasıdır.

Haliyle, eğer merkezi yorgunluktan muzdaripseniz, merkezi sinir sisteminiz hemen egzersizi gözünüzde nahoş bir hale getirir ve isteğinizi törpüler ve bu sayede enerji kaybını azaltmayı hedefler.

Fakat, eğer egzersizi atlar ve dinlenirseniz, beyniniz çok hızlı bir şekilde buna alışır ve bunu bir alışkanlığa dönüştürüp tembelleşir. Bunun ışığında, sizin yapmanız gereken ilginizin yüksek olduğu yeni şeyler bulmak ve kalanı o anlık geçmektir.

Eğer zihinsel olarak yorgun durumdaysanız, bedeninizi yeni bir şeyle uyarmak veya çok iyi bildiğiniz bir şeyi tekrarlamak, merkezi sinir sisteminiz için ödül olacaktır. Bir kez daha pozitif zihniyete geçtiğinizde, zihniniz harekete geçmek ve egzersiz yapmak için daha güçlü bir iradeye sahip olacaktır.

Periferik (Çevresel) Yorgunluk

Yukarıdaki durumun aksine, periferik yorgunluk merkezi sinir sisteminizi etkilemez. Fiziksel olarak yorgunsanız ama zihniniz hala dinçse, kendinizi kalan egzersizleri bitirmeye motive edebilirsiniz. Bu nedenle, egzersizler, merkezi yorgunluğunuz değil de periferik yorgunluğunuz varsa göze çok daha kolay gelirler.

Yine de, periferik yorgunluğunuz varsa egzersizlerinize devam etmemenizi öneririz. Devam etmeniz vücudunuzu gerekenden çok daha fazla yormanıza neden olup yaralanma riskinizi çok çok yükseklere çıkartabilir.

Vücudunuzun fiziksel olarak eski haline gelmesi için neler yapabilirsiniz?

İyileşmek için yapabileceğiniz birkaç şey var:

• Daha çok uyuyun
• İyi bir spor masajı yaptırın
• Doyurucu ve besleyici bir yemek yiyin
• Sabahki idmanınız öğlene ya da bir sonraki güne bırakın. Vücudunuzun idmanlar arasında ihtiyacı olan dinlenme sürecini sürekli olarak sağlamaya dikkat etmeniz gerekir.

Bu yöntemlerin hepsi, kaybettiğiniz enerjiyi geri kazanmanız ve kaslarınızla, eklemlerinizi başarılı bir şekilde dinlendirebilmeniz için oldukça etkilidir. Bir sonraki egzersizinizden önce, vücudunuzu hazırlayabilmek için de büyük önem taşırlar.

Egzersiz sonrası yorgunluk hakkında son çıkarımlar

Yukarıda her şeyin anlattığımız düşünülürse, fiziksel yorgunluk hakkında birkaç şey oldukça kritik:

• Eğer fiziksel olarak yorgun ama zihnen dinçseniz, antrenman yapmaya devam edebilirsiniz.
• Diğer yandan, eğer zihinsel olarak yorgunsanız ve fiziksel olarak iyi durumdaysanız, çalışabilme ihtimaliniz pek yoktur ve çalışsanız bile fiziksel performansınız inanılmaz düşük olacaktır. Hatta kendinizi, egzersiz yapmaktan kaçınırken bulabilirsiniz.

Bir idmana başlamadan önce, kendinize vücudumun durumu nedir ve şu an fiziksel yorgunluğum var mı yok mu diye sormayı unutmayın. Çoğu zaman merkezi yorgunluğun etkilerini hissederiz ki yukarıda da bahsettiğimiz gibi fiziksel yorgunluktan çok daha farklı bir durumdur. Vücudunuzu zorlamadan önce kondisyonunuzun ne durumda olduğunu analiz edin!