Engelli Olimpiyatları Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

Modern fakat orijinal Olimpiyat Oyunları kadar popüler olmayan Engelli Olimpiyatları; fiziksel, duyusal ve zihinsel engelli sporcuların katıldığı yarışlardır. Bugünkü yazımızda, bu olimpiyatlarla ilgili bilmeniz gereken her şeyi öğreneceksiniz.

Engelli Olimpiyatlarına Genel Bakış

Modern Olimpiyat Oyunları için Pierre de Coubertin’e olduğu gibi, Engelli Olimpiyatları için de Alman doktor Ludwig Guttmann’a müteşekkir olmalıyız.

Bu nöroloğun engelli oyunlarını yaratmaktaki amacı; beyin felci, zeka geriliği, eksik uzuv, körlük ya da omurilik felci gibi durumlardan muzdarip olan insanların hem spor yapabilmesi hem de uluslararası seviyede yarışabilmesidir.

Engelli Olimpiyatları’na giden yolda Guttmann, 1948 yılında Stoke Mandeville Oyunları adıyla, omurilik yaralanmaları yaşayan İkinci Dünya Savaşı gazileri arasında bir spor müsabakası düzenlemiştir.

Zamanla, dünyadaki diğer insanlar da engelli bireyler için spor hakkında daha fazla düşünmeye başlamıştır. Bununla beraber, hala bu konuda gidilecek çok yol olduğunu söyleyebiliriz.

Engelli Olimpiyatları Öncesi

Engelli Olimpiyatları resmi olarak yapılmaya başlamadan önce, farklı engellilik durumlarına sahip olan yarışmacılar modern Olimpiyat Oyunları çerçevesinde yarışmıştır. Engelli Olimpiyatları ilk kez 1960 yılında Roma’da 23 ülkeden 400 tekerlekli sandalyeli yarışmacı ile başlamıştır.

Pist yarışları, dart, basketbol, eskrim, snooker (bir çeşit bilardo), yüzme, masa tenisi ve okçuluk alanlarında yarışmışlardır. Burada, 80 olimpiyat madalyası ile en fazla zafere İtalya sahip olmuştur.

O zamandan beri, Engelli Olimpiyatları, her ne kadar ayrı bir spor etkinliği olsa da orijinal Olimpiyat Oyunları ile aynı yılda gerçekleşmektedir. Ayrıca, 1976 yılındaki Montreal Olimpiyatlarından bu yana farklı engellilik durumlarına sahip olan sporcular da yarışlara katılabilmektedir.

1988 Seoul Olimpiyatlarından beri Engelli Olimpiyatları, birkaç değişiklik ve uyarlama ile beraber Olimpiyat Oyunlarından hemen sonra düzenlenmektedir. Bunun sonucu olarak da 2001 yılında Olimpik Komite, “one bid, one city (bir yarış, bir şehir)” adı altında bir anlaşma ile iki yarışın aynı çatı altında olması prensibine uygun şekilde uygulama yapmaya karar vermiştir.

Ayrıca, daha sonra 1976 yılında başlayan Kış ve Yaz Olimpiyatları hakkında da bilgi sahibi olmanız iyi olacaktır. Bu iki olimpiyat da Uluslararası Paralimpik Komitesi’inin kural ve düzenlemelerine uymaktadır. Engelli Olimpiyatlarının logosundaki bayraktaki renkler; kırmızı, yeşil ve mavi renklerden oluşmaktadır.

Engelli Olimpiyatları hangi spor dallarını içerir?

Uluslararası Paralimpik Komite’ye göre, on farklı engel kategorisi bulunmaktadır. Bunlardan en az birine sahip olan bir sporcu Engelli Olimpiyatları’na katılabilir. Çok farklı engellilik durumları olduğu için, Olimpiyatlarda da pek çok farklı yarış kategorileri vardır.

Fiziksel engeller; kas gücü eksikliği, hareket alanı kısıtlılığı, bir organda eksiklik ya da kusut ve boy kısalığı gibi durumlardır. Ayrıca, hipertoni, kas koordinasyon bozukluğu, atetoz (el ve bacakların titremesi) ya da görme bozuklukları da bu listede yer almaktadır.

Bu olimpiyatlar, zekaya bağlı ya da bilişsel engelleri de kapsamaktadır. Engelli Yaz Olimpiyatları, 22 spor dalı içermektedir ve bunların çoğu orijinal Olimpiyat Oyunlarından uyarlanmıştır. 

Bu sporların arasında pist yarışları, badminton, tekerlekli sandalyeli basketbol, bisiklet, tekerlekli sandalyeli eskrim, futbol, ağırlık kaldırma, at binme, judo, yüzme, kano, kürek, tekerlekli sandalyeli rugby, tekerlekli sandalyeli tenis, okçuluk, atış, triatlon ve oturarak yapılan voleybol yer alır.

Tamamen Paralimpik olan sporlar

Pek çok insan farkında değildir ama sadece Yaz Engelli Olimpiyatlarında olan iki oyun vardır: goalball ve boccia (çimde oynanan İtalyan bovlingi). Bunlardan ilki, görme engelli ya da görme bozukluğuna sahip sporcular içindir ve bu oyunda içindeki ziller yardımıyla ses yayan bir top kullanılır.

Goalball oyununda, üç kişiden oluşan iki takım bir kortta birbirine karşı yarışır ve her takımın tıpkı futbolda olduğu gibi koruması gereken bir kalesi vardır. Takımlar, karşı takımın kalesine gol atmak için yarışırlar. İzleyicilerin tüm oyun boyunca sessiz kalması gerekir fakat bir takım gol attığında tezahürat edilebilir.

Öte yandan, boccia; tekli, çiftli ya da takım halinde oynanabilir. Oyuncuların, toplarını maksimum uzaklığı belirleyen beyaz topa en yakın şekilde vurmaları beklenir. Bu spor dalı; beyin felci, beyin hasarı ya da ciddi fiziksel engelleri olan sporcular içindir.

Kış Engelli Olimpiyatları için de altı tane spor vardır. Bu spor dalları: biatlon (kayaklı koşu ile tüfekli atışın bir araya geldiği kış sporu), tekerlekli sandalyeli curling, alp disiplinli kayak, kuzey disiplinli kayak, buz hokeyi ve snowboard.

“Paralimpik” kelimesi, İngilizce “paralysis (felç)” ya da “paraplegia (omurilik felci)” anlamlarına gelen sözcüklere benzemektedir, fakat aslında bir Yunan ön ekidir. Bu ek ise, “yakın” ya da “benzer” anlamına gelmektedir. Yani aslında, “paralimpik” kelimesi, “Olimpiyatlara benzeyen oyunlar” anlamında kullanılmaktadır.

Son olarak, Uluslararası Olimpik Komitenin engelli bireyler için tanıdığı iki etkinlik daha olduğundan bahsetmeliyiz: Özel Olimpiyatlar ve İşitme Engelliler Olimpiyat Oyunları.