Doping: İzin Verilen ve Yasak Olan Maddeler

Daha iyi bir fiziksel performans elde etmek için belirli maddelerin tüketimine karşı olan mücadele devam etmektedir. Bununla birlikte, spor müsabakalarında performansı etkilemeyen diğer doping maddelerine izin verilir.

Doping İle Mücadele

Bazı sporcular uyarıcı maddeler kullanarak rekor kırmayı denerler. Sporcuları bunu yapmaktan amacıyla, Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) yasaklanmış maddelerin bir listesini yayınlamıştır.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi listeyi ilk olarak 1963 yılında yayınlamıştır. Ancak Dünya Dopingle Mücadele Ajansı, 2014 yılından bu yana gerekli gördüğü değişiklikler ile listesini güncellemektedir. Ajans, mevcut listeyi 2018 yılının Ekim ayında onaylamış ve 2019 yılının Ocak ayında resmileştirmiştir.

Liste, doping ile mücadele etmek için uluslararası bir standart oluşturur. Liste müsabaka içi ve dışı, müsabaka içi ve özellikle bazı sporlarda yasaklanmış maddeleri detaylandırmaktadır.

İzin Verilen Maddeler

Ancak, ajansın izin verdiği bazı maddeler vardır. Bu ilaçlar ya da içecekler sporun ruhunu ihlal etmedikleri için yasaklı olan maddeler listesine dahil değildirler. Buna ek olarak, sağlığa zararlı değildirler ve atletik performansı iyileştirmezler. Ancak yine de gözlem altında tutulmaktadırlar.

Kafein, daha iyi performans göstermek isteyen sporcular arasında popüler olan izin verilen maddelerden bir tanesine bir örnektir. Ek olarak, anti-depresan olan bupropiyona da izin verilir; sporcular sigarayı bırakmak ve mevsimsel depresyonu tedavi etmek için bupropiyonu bir yardımcı olarak kullanırlar.

WADA ayrıca yasaklı listelerine dahil etmedikleri diğer maddeleri de takip eder. Kan akışını iyileştiren bir ilaç olan Telmisartan bu tür maddelere bir örnektir. Telmisartan, kan damarlarının daralmasını engeller ve sonuç olarak kan basıncını düşürür.

WADA ayrıca nikotin, pipradrol, fenilefrin ve fenilpropanolamini de yasaklamaz ancak bunları izler. Kullanıcılarının rahatsızlığa ve yoğun egzersiz rutinlerine dayanmasına yardımcı olan Tramadol ve mitragynine de buna benzer vakalardır.

Yasaklı Olan Maddeler: Doping

2019 WADA listesinde, önceki yıla göre bazı değişiklikler bulunmaktadır. İspanya, listeyi Resmi Bildirilerinde [Boletín Oficial del Estado] yayınlamaktadır, bu da listeyi resmi yasaların bir parçası haline getirir.

Bu yıl WADA, farklı kategorilere maddeler ekledi ve gen dopinginin tanımını netleştirdi. Bunlara ek olarak, 4-hidroksitestosteron maddesini de anabolik-androjenik steroidler grubuna taşıdı.

WADA ayrıca kara listelerine hipoksi ile indüklenebilir faktör stabilizatörleri, adrenerjik agonistleri ve aromataz inhibitörleri ekledi. Diğer bir değişiklik ise, aktivin IIB reseptörünün aktivasyonundan gelen ajanlar üzerindeki S4.4 sınıfı ile ilgiliydi. Dahası, WADA ayrıca metilheksanamin hakkında ek yasaklar da belirlerdi.

Son olarak liste, Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası (TUE) talep etme adımlarına da açıklık getirdi. Sporcuların yasaklanmış maddeleri kullanmasına izin veren tek yol budur. TUE olmadan, olumsuz testler ve yasaklanmış yöntemler tıbbi evraklar ya da reçeteler eşliğinde dahi gayri meşru olmaya devam etmektedir.

Müsabaka İçi ve Dışı Yasaklar

WADA,  testosterondan türeyen anabolik steroidleri koşullar ne olursa olsun yasaklamaktadır. Bu grupta stanozolol, clenbuterol ve nandrolone gibi maddeler bulunur.

Büyüme faktörleri, peptit hormonları ve benzer maddeler ve mimetikler de müsabaka içinde ve dışında yasaklanmıştır. Kırmızı kan hücresi üretimini uyaran eritropoietin bunların en bilinen örneklerden biridir. Büyüme hormonu, CERA, LH ve ksenon gazı da WADA’nın kalıcı kara listesindedir.

Tümü astımı tedavi eden fenoterol, vilanterol ve reproterol beta blokerleri içerirler, bu da onları onları yasaklanmış maddeler haline getirir. Buna ek olarak, insülin ve antiöstrojenik maddeler de yasaklanmış hormon ve metabolik modülatörlerdir.

Diüretikler ve maskeleme ajanları da tamamen yasaklanmıştır. Bu tür ilaçların örnekleri arasında furosemid, hidroklorotiyazid ve probenesid bulunur. Kan ve plazma transfüzyonları, diyaliz ve diğer yöntemlerle kan ve kan bileşenlerinin manipülasyonu da yasaktır.

Son olarak, WADA idrar ikamelerine, intravenöz infüzyonlara ya da numunelerin kimyasal manipülasyonuna da ağır cezalar ile yanıt verir. Gen dopingi, genetik bilgide değişikliklere dönüşen normal ya da genetik olarak değiştirilmiş hücrelerin kullanılmasından oluşur; WADA ayrıca bu tür uygulamalar için ağır cezalar uygulama hakkını da saklı tutar.

Müsabakada Yasaklanmış Olan Maddeler: Doping

Bir spor etkinliği sırasında WADA efedrin, kokain, metilfenidat ve amfetamin gibi uyarıcıların kullanımını yasaklar. Morfin, oksikodon ve fentanil gibi narkotikler de müsabakalar sırasında yasaktır.

WADA ayrıca haşhaş ya da marihuana gibi kannabinoidleri de yasaklar. Astımı, enflamasyonları ve alerjileri tedavi eden glukokortikoidler de kendilerini bu listede bulurlr. Örnekleri arasında prednizolon, deksametazon ve hidrokortizon bulunur.

Belirli Sporlarda Yasak Olan Maddeler ve Doping

WADA, belirli sporlarda hem içecek hem de ilaç olarak alkol tüketimini yasaklar. Kalp hastalıkları, migren ya da yüksek tansiyona karşı çalışan beta blokerleri de yasaktır.

Yazımızı özetlemek gerekirse, WADA belirli maddelere izin veriyor olsa da, yasaklı listesinin çok daha uzun olduğu gerçeğiyle kapanışı yapabiliriz. Kaç tane kısıtlama olduğu düşünüldüğünde, yaptırımlardan kaçınmak için sporcuların listelerin tamamını gözden geçirmeleri gereklidir.